موارد و مقدار مصرف
الف) به عنوان داروي كمكي براي بيهوشي عمومي.
بزرگسالان: مقدار mcg/kg 8-1، همراه با اكسيد نيترو و اكسيژن، تزريق وريدي مي‌شود. دوز نگهدارنده mcg 50-10 در صورت نياز است.
ب) بيهوش كننده اصلي.
بزرگسالان: مقدار mcg/kg 30-8، همراه با اكسيژن 100 درصد و يك داروي شل‌كننده عضلاني، تزريق وريدي مي‌شود. دوز نگهدارنده mcg 50-25 مي‌باشد.
اطفال: mcg/kg 25-10 همراه با اكسيژن 100 درصد و يك داروي شل كننده عضلاني، تزريق وريدي مي‌شود. دوز نگهدارنده حداکثر mcg 50-25 در صورت نياز است.
موارد منع مصرف و احتياط
موارد منع مصرف: حساسيت مفرط شناخته شده به دارو يا هر داروي مخدر از گروه فنيل پيپريدين (آلفنتانيل، ديفنوكسيلات، فنتانيل، يا مپريدين).
موارد احتياط: نارسايي عملكرد كليوي يا كبدي (ممكن است تجمع دارو يا اثر طولاني مدت آن بروز كند)، بيماري ريوي مانند آسم، بيماري ريوي انسدادي مزمن (بازتاب سرفه را مهار مي‌كند)، افراد سالخورده يا ناتوان (اين بيماران نسبت به اثرات درماني و عوارض جانبي دارو حساس‌تر هستند)، صدمه به سر يا افزايش فشار داخل جمجمه (باعث تشديد افزايش فشار داخل جمجمه شود).
عوارض جانبي
اعصاب مرکزي: لرز، خواب‌آلودگي.
قلبي ـ عروقي: آريتمي، تاكيكاردي، براديكاردي، افت فشارخون، افزايش فشارخون.
عضلاني ـ اسکلتي: حرکت و تکان عضلات در حين عمل جراحي.
پوست: خارش، قرمزي.
دستگاه گوارش: تهوع، استفراغ.
تنفسي: آپنه، اسپاسم ريوي، سفتي ديواره قفسه سينه.
توجه: در صورت بروز حساسيت مفرط، تشنج يا آريتمي قلبي مخاطره‌آميز بايد مصرف دارو قطع شود.
مسموميت و درمان
تظاهرات باليني: تجربيات چنداني با مسموميت حاد آن وجود ندارد اما به نظر مي‌رسد علائم و نشانه‌هاي آن مشابه با ساير مخدرها باشد، با اين تفاوت كه مسموميت قلبي ـ عروقي ناشي از آن كمتر است. شايعترين علائم و نشانه‌هاي مصرف بيش از حد و حاد عبارت‌اند از ضعف CNS و تنفسي و ميوز (مردمك ته‌سنجاقي). اثرات سمي حاد ديگر عبارتند از كمي فشار خون، براديكاردي، كاهش حرارت بدن، شوك، آپنه، ايست قلبي ـ ريوي، كلاپس گردش خون، خيز ريوي، و تشنجات.
درمان: ابتدا بايد تبادل گازهاي تنفسي كافي را از طريق برقراري راه هوايي و تهويه، در صورت وم، تأمين كرد. يك آنتاگونيست مخدر (نالوكسان) براي برطرف كردن ضعف تنفسي تجويز شود (از آنجا كه طول مدت اثر سوفنتانيل بيشتر از نالوكسان است، تكرار مصرف نالوكسان لازم است). نالوكسان جز در موارد ضعف شديد تنفسي يا قلبي ـ عروقي نبايد مصرف شود. علائم باليني به دقت پيگيري شوند.
درمان علامتي و حمايتي (مانند حمايت مداوم تنفسي و تصحيح عدم تعادل مايعات يا الكتروليتها) تأمين گردد و معيارهاي آزمايشگاهي، علائم حياتي، و وضعيت نورولوژيك بيمار به دقت پيگيري شوند.
تداخل دارويي
مصرف همزمان با داروهاي مضعف CNS (ضد دردهاي مخدر، بيهوش كننده عمومي، آنتي‌هسيتامينها، فنوتيازينها، باربيتوراتها، بنزوديازپينها، داروهاي تسكين‌بخش، خواب‌آور، ضدافسردگي‌هاي سه‌حلقه‌اي، الكل، و داروهاي شل كننده عضلات) اثرات مضعف CNS و تنفسي، تسكين‌بخشي و كاهنده فشار خون اين دارو را تقويت مي‌كند.
مصرف همزمان با سايميتيدين ممكن است اثرات مضعف CNS و تنفسي را افزايش دهد و موجب اغتشاش شعور، از دست دادن حس جهت‌يابي، آپنه، يا تشنج شود. كاهش ميزان مصرف سوفنتانيل معمولاً لازم است.
مصرف همزمان با آنتي‌كولينرژيكها ممكن است موجب انسداد فلجي روده شود.
بيماران دچار وابستگي جسمي به اين دارو در صورت تجويز مقادير زياد يك داروي آگونيست- آنتاگونيست مخدر يا مقدار واحد يك داروي آنتاگونيست مخدر براي آنها ممكن است متحمل علائم شديد قطع مصرف دارو شوند.
با مصرف همزمان سوفنتانيل با داروهاي بيهوش كننده عمومي ممكن است ضعف شديد قلبي- عروقي عارض شود.
اكسيد نيترو ممكن است در صورت مصرف همزمان با مقادير زياد سوفنتانيل سبب تضعيف قلبي- عروقي شود.
اثرات واگوليتيك پانكرونيوم ممكن است طي مصرف سوفنتانيل و اكسيژن سبب افزايش ضربان قلب شود. اين حالت به مقدار مصرف بستگي دارد. در صورت مصرف همزمان آنها، مقادير متوسط پانكرونيوم يا داروهاي بلوك كننده عصبي- عضلاني داراي اثرات كمتر واگوليتيك استفاده شود. اثر واگوليتيك پانكرونيوم ممكن است در بيماراني كه اكسيد نيترو با سوفنتانيل مصرف مي‌كنند، كاهش يابد. سوفنتانيل ممكن است سبب سفتي عضلاني از جمله سفتي عضلات صاف شود (ميزان بروز و شدت آن به مقدار مصرف بستگي دارد). در صورت مصرف همزمان بايد يك داروي بلوك كننده عصبي- عضلاني مناسب با وضعيت قلبي ـ عروقي بيمار انتخاب شود.
بتابلاکرها ممکن است باعث کاهش نياز به سوفنتانيل شوند بهتر است اگر قبل از عمل از بتابلاکرها استفاده شده است از دوز کمتري استفاده شود.
مکانيسم اثر
اثر ضد درد: اين دارو ميل تركيبي زياد با گيرنده‌هاي مخدر با اثر آگونيستي براي ايجاد اثر ضد درد دارد. از آنجا كه سوفنتانيل اثر قوي مضعف CNS دارد، از آن به عنوان داروي كمكي يا داروي اصلي بيهوش كننده استفاده مي‌شود.
فارماكوكينتيك
جذب: با تزريق وريدي، اين دارو زمان شروع اثر سريعتري از مورفين يا فنتانيل دارد (3-5/1 دقيقه).
پخش: به ميزان زيادي ليپوفيليك بوده و در حيوانات به سرعت و به طور گسترده انتشار مي‌يابد. به ميزان زيادي به پروتئين پيوند يافته (بيش از 90 درصد) و به سرعت انتشار مجدد مي‌يابد.
متابوليسم: به نظر مي‌رسد عمدتاً در كبد و روده كوچك متابوليزه مي‌شود. نسبتاً ميزان بروز تجمع کم مي باشد. نيمه عمر دفع حدود 5/2 ساعت است.
دفع: سوفنتانيل و متابوليتهاي آن عمدتاً از طريق ادرار دفع مي‌شوند.
اشكال دارويي
Injection: 5 mcg/ml, 2ml, 5 mcg/m, 5ml, 5 mcg/ml, 10ml
اطلاعات ديگر
طبقه‌بندي فارماكولوژيك: اوپيوييد (مخدر).
طبقه‌بندي درماني: ضد درد، بيهوش كننده، داروي كمكي براي بيهوشي.
طبقه‌بندي مواد تحت کنترل: گروه II.
نام‌هاي تجاري: Sufenta, Sufentanil Mylan
ملاحظات اختصاصي
علاوه بر ملاحظات مربوط به تمامي داروهاي مخدر، رعايت موارد زير نيز توصيه مي‌شود:
1- سوفنتانيل بايد فقط توسط افرادي تجويز شود كه در استفاده از داروهاي بيهوش كننده از راه تزريق وريدي آموزشهاي خاص ديده‌اند.
2- در صورت مصرف مقادير بيش از mcg 8، استفاده از تهويه مكانيكي بعد از عمل جراحي و مراقبت دقيق بيمار ضرورت اساسي دارد (به دليل ضعف تنفسي بعد از عمل جراحي).
3- در مقايسه با فنتانيل، سوفنتانيل زمان شروع اثر سريعتر و طول مدت اثر كوتاه‌تري دارد.
4- مقادير زياد دارو مي‌تواند سبب سفتي عضلات شود. اين اثر را مي‌توان با تجويز داروهاي بلوك كننده عصبي- عضلاني برطرف كرد.
5- در بيماراني كه وزن آنها بيش از 20 درصد وزن ايده‌آل است، مقدار مصرف سوفنتانيل بايد براساس وزن ايده‌آل بدن ايشان محاسبه شود.
نكات قابل توصيه به بيمار
به همراهان توصيه کنيد بيمار را به طور دائم مانيتور کنند.
مصرف درکودکان و سالمندان
مصرف در سالمندان: براي افراد سالخورده معمولاً مقادير مصرف كمتر تجويز مي‌شود، زيرا ايشان نسبت به اثرات درماني و عوارض جانبي دارو حساس‌تر هستند.
مصرف در كودكان: بي‌ضرري و اثربخشي اين دارو فقط در تعداد محدودي از كودكان كوچكتر از دو سال گزارش شده است.
اثر بر آزمايشهاي تشخيصي
سوفنتانيل ممكن است غلظت پلاسمايي آميلاز و ليپاز و همچنين غلظت سرمي پرولاكتين را افزايش دهد.
درباره این سایت